Nederlandse brandwondenzorg staat internationaal hoog aangeschreven

Dr. Kees van der Vlies over hoe de EMSB-cursus bijdraagt aan goede eerste opvang van slachtoffers

Turien & Co. is al jarenlang trouwe partner van de Brandwonden Stichting. De jaarlijkse bijdrage van Turien & Co. wordt specifiek besteed aan de EMSB-cursus voor zorgprofessionals. In dit interview vertelt dr. Kees van der Vlies, die de cursus coördineert, over het belang van de EMSB en de brandwondenzorg in Nederland.  

Kunt u iets over uzelf en uw achtergrond vertellen?
Ik ben dr. Kees van der Vlies, traumachirurg en brandwondenchirurg in het Maasstad Ziekenhuis. Daarnaast ben ik als universitair hoofddocent verbonden aan het Erasmus MC en zit ik in het traject om hoogleraar te worden. Daar leid ik de onderzoekstak van het brandwondencentrum. 

Verder coördineer ik de EMSB-cursus in Nederland en houd ik me bezig met de internationale uitrol van deze cursus naar andere landen, waaronder Finland en andere Scandinavische landen. 

Wat is de EMSB-cursus precies?
EMSB staat voor Emergency Management of Severe Burns. De cursus komt oorspronkelijk uit Australië, en is gebaseerd op de principes van acute trauma life support (ATLS). Dit komt erop neer dat je eerst behandelt wat het meest levensbedreigend is. Daar hebben we een heel gestructureerde aanpak voor. Als iemand een grote brandwond heeft, is dat heel indrukwekkend. Dan ben je geneigd er direct op af te gaan. Maar als iemand ook problemen met de luchtweg heeft, is dat belangrijker. Het doel is om slachtoffers de grootst mogelijke kans op overleving en de best mogelijke behandeling te geven.

Voor wie is de cursus bedoeld?
De cursus is gericht op professionals in de acute zorg, dus op mensen die brandwondenslachtoffers opvangen. Dan moet je denken aan SEH-artsen en verpleegkundigen, defensiemedewerkers, traumachirurgen, plastisch chirurgen, orthopeden, en verpleegkundigen die op de ambulance en in een brandwondencentrum werken. Een heel brede doelgroep dus, dat maakt het altijd heel leuk om te geven. 

Kunt u een voorbeeld geven van de structuur die de zorgprofessionals moeten aanhouden?
Het basisprincipe van zowel de traumacursus als de brandwondencursus is dat je eerst behandelt wat het meest levensbedreigend is. Daar hebben we een heel mooie afkorting voor. We werken volgens de ABCDEF-methode 

De A staat voor de airway – de luchtweg, die bedreigd kan zijn door ingeademde rook. De B voor breathing, de ademhaling, dat kan bijvoorbeeld een klaplong zijn. Pas daarna ga je naar C, wat staat voor circulation, oftewel de bloedbaan. De D staat voor disability – de neurologische status. En de E, dat is specifiek voor de brandwondencursus, staat voor environment: wat zie je aan brandwonden. Dan ga je ook beoordelen hoe ernstig ze zijn en hoe diep. En dan ga je naar de F. Dat is voor fluids, dat is voor brandwonden heel belangrijk. Als mensen uitgebreide  brandwonden hebben, dan moet je veel vocht geven. 

Dus als iemand binnenkomt met heftige brandwonden, kan het even duren voordat die behandeld worden?

Inderdaad, in de cursus werken we heel gestructureerd, en moet je eerst het ene punt oplossen voordat je verder mag. Maar in de praktijk ligt het eraan wat je tegenkomt en werk je vaak in teamverband. De een richt zich op A en B, terwijl de ander al bezig is met C en D. Dus dan gaat het wel snel. 

Waarom is deze cursus zo belangrijk?
Juist omdat ernstige brandwonden niet veel voorkomen in Nederland, is het belangrijk om goed te weten wat je moet doen als je er wel een keer mee te maken krijgt. Dat je weet: o ja: eerst dit, dan dat, en dan dat. De eerste opvang bepaalt de uiteindelijke uitkomst voor het slachtoffer.

Toch zitten ze niet standaard in de opleidingen van artsen en verpleegkundigen.
Nee, dat klopt. Bepaalde principes, zoals het ABCD-principe, zitten wel in de basisopleiding, alleen niet specifiek gericht op brandwondenslachtoffers. Maar de EMSB is echt een hooggespecialiseerde cursus. Voor bepaalde specialisaties, zoals traumachirurg en brandwondenverpleegkundige, is het wel een verplicht onderdeel van het curriculum.  

Hoe zorgen jullie ervoor dat zo veel mogelijk mensen deze cursus volgen?
Professionals moeten zelf voor de cursus betalen. Maar door bijdragen zoals die van Turien & Co. kunnen we de kosten relatief laag houden. Zo houden we de cursus toegankelijk voor iedereen, ook voor verpleegkundigen en het paramedische veld. En dat is natuurlijk ook weer belangrijk voor de gehele bevolking. 

Zitten er ook elementen in de cursus die het grote publiek zelf kan toepassen?
Nou, het is wel echt specialistisch. Maar de basiszaken kan iedereen toepassen: maak het vuur uit, en bij een verbranding door elektriciteit, zorg dat die elektriciteit uit is. Verder is koelen heel belangrijk; eerst water, de rest komt later.

Wat moeten mensen nog meer weten over brandwondenzorg in Nederland?
Ik denk dat niet veel mensen weten dat Nederland internationaal heel hoog staat aangeschreven op dit gebied. We hebben een heel goed eerste hulpsysteem. Dit betekent dat de patiënten goed worden opgevangen, en dat de juiste patiënten worden doorgestuurd naar de juiste locatie. Het is eigenlijk ontzettend goed geregeld in Nederland. Daar mogen we trots op zijn.

Ook op andere gebieden zijn er mooie ontwikkelingen. Zo heeft u als eerste arts in Nederland gekweekte eigen huid gebruikt bij een behandeling. Kunt u daar iets over vertellen?
De huid is eigenlijk het enige orgaan dat niet getransplanteerd kan worden. Het gebeurt wel, maar dat is altijd tijdelijk, omdat het niet ingroeit. Het kind waar we dit voor het eerst bij hebben gedaan, had zulke ernstige brandwonden, dat we te weinig donorhuid hadden. In onderzoeksverband doen we al mee aan een studie om eigen huid op te kweken, een eigen huidlijn te maken. Toen hebben we toestemming gevraagd aan de inspectie om deze behandeling al te mogen gebruiken.

Het voordeel van de behandeling is dat de huid soepel blijft en meegroeit, ook bij kinderen. Het zorgt voor veel minder littekenvorming, omdat het eigen huid is, die op volledige dikte kan worden teruggeplaatst. Het enige wat er nog niet in zit, is het pigment. Dat is natuurlijk een belangrijk onderdeel van je uitstraling. Maar ik verwacht dat dat nog wel gaat komen.

Hoe ziet u de toekomst van de brandwondenzorg in Nederland voor u?

Rooskleurig. We hebben al echt wel heel veel bereikt de laatste jaren. De stappen die we nu moeten maken zijn kleiner, maar wel lastiger te maken. We hebben wel heel veel knowhow en hartstikke goede zorg. 

Het zal wel heel veel geld kosten. In Nederland zijn we met de Nederlandse Brandwonden Stichting en de Alliantie bijvoorbeeld ook bezig om huid te ontwikkelen. Dat is een ongelofelijk duur proces waar we nog stappen in moeten zetten. Maar het zou ons ideaal van een littekenvrije toekomst, waar we het vaak over hebben, wel dichterbij brengen.